Hoelahoep-kampioen van het zonnestelsel?
Op het eerste gezicht lijkt het of Saturnus de enige planeet in het zonnestelsel is die aan hoelahoepen doet. Toch dachten wetenschappers tot voor kort dat zijn buurman Jupiter qua taille-actie een stuk interessanter was. Dat kwam door Jupiters manen. Iedereen die wel eens iemand op de dansvloer vastgepakt heeft, weet dat je vanaf dat moment als één geheel over de vloer zwiert. Elke beweging die je maakt, beïnvloedt die van je partner, en vice versa.
Wij zijn één!
Wat planeten en hun manen betreft geldt net zoiets, maar dan met zwaartekracht in plaats van armen. Wij mannen noemen dat planetaire getijdenwerking, maar je kunt het ook dansen noemen. Inderdaad, ook onze aarde danst met haar maan, al trekt ze niet hard genoeg om de binnenkant ervan te smelten. Jupiter doet dat wel. Hij danst zo hartstochtelijk met zijn maantjes dat hun ingewanden er onrustig van worden. Maantje Io moet er zelfs van overgeven. Jupiter sjort zo hard aan Io tijdens het om elkaar heen draaien, dat het een van de heetste plekken in ons zonnestelsel is, met actieve vulkanen.
Saturnus is kosmisch gezien niet echt een sympathieke danspartner. De planeet heeft ooit zo hard aan zijn manen gesjord dat hij ze letterlijk uit elkaar heeft getrokken. Van de meeste is alleen maar gruis overgebleven. Dat zijn die ringen. Er zijn een paar maantjes overgebleven, die als minder boeiend werden beschouwt. Tot NASA’s Cassini-ruimtesonde langs Saturnusmaan Enceladus vloog en de onderstaande foto knipte, waarop reusachtige geisers te zien zijn die tonnen water de lege ruimte in sproeien.
Kilometershoge heetwatergeisers in space…
Planeten en manen hebben wel wat weg van bittergarnituur. Als je te vroeg in de frituurkorst bijt, brand je je mond en als je ze te lang laat liggen is de vulling koud. Bitterballen blijven langer heet dan kaasstengels, maantjes koelen sneller af dan planeten. De enige manier waarop een maan op de lange termijn gesmolten kan blijven, is getijdenwerking. Ook Enceladus smelt letterlijk van binnen door de intensiteit van zijn dans met zijn planeet. Zonder die dans zou het een reusachtige ijsbol zijn. Toch lekkere taille-actie dus, Saturnus!
En nu nog mooier: NASA’s Cassini is dwars door zo’n geiser-eruptie in outer space heen gevlogen, en vond behalve water microscopisch fijne kiezeldeeltjes, die alleen maar ontstaan kunnen zijn in water van minstens 90 graden Celsius. Die unieke, microscopische kiezelsteentjes betekenen dat onder zijn dikke bevroren oppervlak en kilometersdiepe oceaan, Enceladus een rotsachtige kern moet hebben met heetwaterbronnen, die lijken op wat we vinden op de bodem van de Atlantische oceaan. Er broeit van alles onder dat koude oppervlak.
Zonlicht, wat is dat?
Op aarde wemelt het van leven rond onderzeese geisers, zoals deze kokerwormen. Leven met als bijzondere eigenschap, dat het zich prima redt zonder zonlicht. Men denkt zelfs dat het leven op aarde zelf rond zo’n bron onstaan kan zijn. En als het op aarde kan, waarom niet op Enceladus? Tijd dus om die ijzige wereld eens een bezoekje te brengen. Onze oosterburen zijn dat al een tijdje van plan en oefenen op dit moment op Antarctica.
We moeten nog even geduld hebben. Het duurt nog een jaar of twintig voor een interplanetaire boor zijn tanden in Enceladus zet. Maar stel je eens voor: hoe ongelofelijk cool zou het zijn, om diep in een onbeduidend maantje dat rond onze vreemdste planeet danst, buitenaards leven aan te treffen?
De conclusie lijkt me duidelijk: blijf dansen, blijf om elkaar heen draaien. Want om elkaar heen draaien is leven.
