Ik ben een Echte Johan en daar moet ik me bij neerleggen. Dat is het enige wat schijnt over te blijven als je geen Echte Jan bent. En ik ben nu eenmaal geen Echte Jan, daar was ik gauw achter. Alhoewel, soms toch een beetje, stiekem. Echte Jannen hebben een eigen radioprogramma. Maandag middernacht, net na de zondag-Met-het-oog-op-morgen. Echte Jannen heet het programma. Weinig verrassend, maar dat past bij Echte Jannen. Ze zijn een beetje voorspelbaar.
Het is een programma voor mannen met brillen en vrouwen met billen, zeggen ze. Humor om te lachen, dan heb je mij alvast een beetje mee. Dus ik blijf wel eens even luisteren. Vooral als ik toch de was aan het ophangen ben. Elke aflevering worden in het onderdeel Echte Jan of Johan een paar Johannen benoemd. De laatste keer waren dat Jeanine Hennis (!), Halbe Zijlstra en Ed Milliband. Om uiteenlopende redenen.
I
emand tot Johan benoemen is net zoiets als ‘homo’ roepen. Een Johan (slash homo) is gewoon iemand die niet denkt zoals een Echte Jan denkt, niet doet wat een Echte Jan zou doen, er anders uitziet dan een Echte Jan. Het is iemand in wie een Echte Jan zich niet kan verplaatsen. Niet dat hij dat probeert. Waarom zou hij? Hij is al waar hij wezen moet. Toch?
De presentatoren worden gerekruteerd uit de doelgroep. Eerst waren het Jan Roos en Jan Dijkgraaf. Dijkgraaf werd later ingewisseld voor Heemskerk. Maar Jannen bleven het. Echte Jannen. Echte Jannen zijn Echte Mannen, maar ze hebben er een streepje op voor: ook vrouwen kunnen het predicaat krijgen. Vrouwen met haar op hun tanden. Vrouwen die hun mannetje staan. Margaret Thatcher zou het geweest zijn. Rita Verdonk moet er een zijn. En een heel peloton kogelstootsters.
Al luisterend naar het radiospektakel en sokken te drogen hangend, moet ik denken aan zo’n café van vroeger waar het stijf stond van de rook, de bierviltjes op een laag bier van de tap af dreven en waar na vijven kantoorpersoneel na een afmattende dagtaak nog even de wereldproblemen kwam doornemen. En met het grootste gemak de oplossingen vond die politici links (of rechts, meestal rechts) lieten liggen. Omdat die politici dom waren, of corrupt of gewoon door en door slecht. Constateerden de stamgasten die, als zij het voor het zeggen hadden, de bezem er wel eens door zouden halen. Waarna het stukken beter zou gaan.
Jan Roos is het type dat het hoogste woord heeft, Jan Heemskerk is van het soort dat meer luistert en af en toe instemmend mompelt. De een heeft de ander nodig en de ander de een. Maandagnacht orakelde Roos over een mogelijk verbod op het zwanendriften en brak hij een lans voor met oude walmende diesels doorkruisen van de Utrechtse binnenstad. Een ouderwetse diesel is zoiets als een barbecue op wielen. Buurtterreur, maar dan mobiel. Zwanendriften is het amputeren van het laatste botje van een zwanenvleugel, zodat het dier nooit meer kan vliegen. Of degenen die zich daar druk om maakten niet wat beters te doen hadden, vroeg Jan Roos zich schuimbekkend af. Echte Jannen zijn voor een ferme houding. Ze vinden anderen al gauw passief, laf zelfs. Echte Jannen houden van actie: niet lullen maar poetsen.
Naar Echte Jannen luisteren is een beetje een forbidden pleasure. Voor even dan, want twee uur zou een hele zit zijn. Het heeft gewoon iets om te dagdromen dat er voor elk probleem twee oplossingen zijn, een goede en een verkeerde. En dat je alleen maar voor de goede hoeft te kiezen. En dat je die ook direct ziet, als je een Echte Jan bent. Echte Jannen weten wat ze met Poetin aan moeten. En met de Euro, de Islam, met bootvluchtelingen, met de Grieken. Was ik maar een Echte Jan, denk ik wel eens. Net voor ik de radio uit doe.
Puntig en clear! Op weg naar de echte Jan! Groeten en succes!