Draak 1 stopt snel een Nibb-it in zijn mond als overgrootoma Chipjes het oude fotoboek opent. Met grote ogen staart hij naar de grauwe zwart wit foto waarop opa en oma Chipjes poseren, vlak voor de tweede wereldoorlog.
Draak vroeg oma waarom mensen twee minuten stil zijn op 4 mei. Oma legt het uit.
“Ik heb geluk gehad. Ik was jong, blond en ik had een baantje bij Philips. Ik werd met rust gelaten. Opa Chipjes besefte destijds veel beter wat er eigenlijk aan de hand was. Hij maakte zich grote zorgen. Mijn zorgen kwamen pas toen het eten schaars werd. Opa was een hele grote, sterke man en hij moest voldoende eten. Dat zag ik als mijn taak. Zorgen voor eten en zorgen dat ik op tijd in de trein naar mijn werk in Eindhoven zat.
Ik zag de soldaten. En ik wist dat we in oorlog waren.
En ik hoorde weleens wat, maar ik was daar niet bij betrokken. Ik ben zelfs een keer naar de andere kant van Nederland gereisd. Liftend. Om opa op te zoeken. Ik dacht dat hij blij zou zijn om mij te zien maar hij werd ziedend. Hoe ik het in mijn hoofd haalde om ten tijde van oorlog als jonge meid liftend door Nederland te reizen? Zonder geld, zonder eten en drinken. Maar ik zag het gevaar niet. Ik blufte mij overal doorheen.”
“Maar waarom is het dan dodenherdenking, oma?” vraagt mijn 7-jarig zoontje.
Oma Chipjes wijst op de foto. Op de achtergrond een idyllisch plaatje van het drukke Helmondse stadsleven. Een oude vinger wijst één voor één de personen aan. En bij elke schim weet ze de geschiedenis. Harrie blijkt op transport gezet te zijn. David stierf in Auswitz. Maria werd in ’45 kaal geschoren.
Draak 1 luistert ademloos. Hij vergeet zijn bak Nibb-its.
Oma vraagt hem om zijn klassenfoto er nog eens bij te pakken. De foto die twee maanden geleden geschoten is en waar Draak breed lachend op poseert, tussen al zijn vriendjes en vriendinnetjes.
“Kijk naar deze foto, lieve jongen. Wijs nu eens alle blonde jongetjes aan. En nu de meisjes. Tel ze eens.”
Draak komt op 5 kinderen, inclusief zichzelf.
“Alle andere kindjes zouden verdwijnen. De meeste van die kindjes zouden dood gemaakt worden. Want dit jongetje heeft een donkere huidskleur. Of misschien is dat meisje wel Joodse. Of Moslima. Sommige kindjes hadden het 70 jaar geleden heel misschien overleefd maar de meesten niet.
Stel dat ik Joods was, dan was jouw opa nooit geboren. En dus jouw moeder ook niet.
Dan had jij nooit bestaan. Oorlog maakt een einde aan generaties.
Ik ben bijna 91 jaar oud. Over een paar jaar leeft er niemand meer die de tweede wereldoorlog bewust heeft meegemaakt. Maar als wij vergeten wat een oorlog met mensen doet, dan zijn alle onschuldige slachtoffers van welke oorlog dan ook volledig voor niets geweest.”
Draak is er stil van. Even staart hij wezenloos voor zich uit.
Dan draait hij zich naar oma chipjes en kronkelt hij zijn armen over haar schouders.
“Ik zal het nooit vergeten, oma Chipjes,” fluistert hij, “dat beloof ik.”
Ik app mijn vrouw. Vanavond blijven de kids wakker tot na dodenherdenking.
En daar is mijn vrouw het volledig mee eens.
