Gister keek ik, zoals gebruikelijk, naar Zondag met Lubach en ik was het eens een keer niet met het programma eens. Verfrissend wel.
Het ging over allerlei vage therapieën die in alle basisverzekeringspakketten zitten. Grotendeels kon ik meegaan. Die meeverzekerde onzin is wetenschappelijk nou eenmaal niet te onderbouwen. In mijn optiek ziet het programma het echter te zwart-wit. Er werd gedaan alsof het placebo-effect géén effect is en dus niets oplevert. Dat is natuurlijk ook weer niet zo.
Het placebo-effect is in de geschiedenis zo’n beetje het enige bewezen effect voor wat dan ook geweest. In de geneeskunde bestond er eeuwenlang zo goed als geen effectief medicijn. Kruidenvrouwtjes en zalvende woorden moesten het in hun eentje zien te klaren. Het geloof in deze zogenaamde deskundigheid bood en biedt nou eenmaal hoop.
Ook het geloof kun je met gemak een placebo noemen. Veel wetenschappelijk onbewijsbare gebeurtenissen kunnen veel teweegbrengen als je er een religie omheen bouwt.
Neem het Christendom en onze jaartelling. Deze hebben we te danken aan de geboorte van ene Jezus van Nazareth. Dat deze persoon echt heeft bestaan, daar zijn historische bewijzen voor. Over wie zijn echte vader was en over de verrichtte daden tijdens zijn leven, zijn alleen veel vage, moeilijk te achterhalen vertellingen over. Toch heeft dat niemand er van weerhouden om van de beste man een groot spiritueel leider te maken.
Wat mij betreft mag dat symbool van die uitgemergelde man met doornkroon aan dat kruis dan ook best voor het placebo-effect staan.
Placebo biedt steun
Nu is er in zijn naam niet alleen goeds, maar ook veel kwaads ontstaan. Enkele oorlogen, Sybrand Buma, niet ingeënte kindertjes. Om maar wat te noemen. Dat het placebo-effect niet per se altijd positief werkt, daar wil ik Lubach dan ook wel gelijk in geven. Maar het geeft veel mensen ook hoop.
Juist in de geneeskunde kan een niet direct aanwijsbaar werkzaam middel veel steun bieden. Hiervoor hoef je er alleen maar in te geloven, zo simpel is het. De spelspreker hiervoor is nuchtere relativering. Laat dit nou dé kwaliteit zijn van Arjen Lubach.
Wat mij betreft mogen vage therapieën best gesteund worden door een systeem met apotheken, aftrek van BTW en dus vergoedingen van verzekeringsmaatschappijen. Alleen dan blijft het placebo nog enigszins geloofwaardig. Hoe alternatiever het circuit, hoe schimmiger de beeldvorming, dus hoe doorzichtiger de fabel. Weg placebo. Weg effect.
Maar ach, ik vond het wel eens verfrissend. Om het een keer niet helemaal met het programma eens te zijn. Voor een goede placebo – een overtuigend geloof – is nou eenmaal ook een vleugje twijfel nodig.
