Ereschuld

30-11-2018 door EigenWijsHeden Reageer

Het zijn bladzijdes uit ons gemeenschappelijke verleden, inktzwarte bladzijdes, zwarter dan de donkerste nacht. Zaken waar we het liefst niet aan herinnerd willen worden, omdat ze ons vervullen van plaatsvervangende schaamte.

Sommige bladzijdes liggen in een ver verleden, ze lijken niets met ons te maken te hebben, ook al zijn er voorouders bij betrokken.

De slavernij is een goed voorbeeld. Schathemeltjerijk is menig Hollandse koopman geworden door de ellende van Afrikaanse medemensen, die tegen hun wil verscheept werden naar de andere kant van de wereld, voor een leven vol dwangarbeid, vernedering en onderwerping.

Wat dacht u van de joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog afgevoerd werden naar de vernietigingskampen, waarbij ze vervoerd werden door de NS? Die daar flink aan verdiende. Dat is op zich al erg genoeg, het duurde tot 2005 voordat er een officieel excuus kwam van de NS.

Dinsdag 27 november werd bekend gemaakt dat de NS ook een schadevergoeding gaat betalen, ruim 70 jaar na dato. Overigens, pas na lang aandringen van Salo Muller, oud-fysiotherapeut van Ajax. Het gaat Salo niet om het geld. Het gaat hem om begrip en medeleven.

Hoe hoog de schadevergoeding zal zijn, is nog niet bekend. Het zal de vreselijke gebeurtenissen niet teniet doen. Het zal wel een teken van erkenning zijn.

Het ging niet vanzelf, vertelt Salo. Twee jaar lang schreef hij brief na brief, zonder het gewenste resultaat. Twee keer heeft Salo, die de horror van de Tweede Wereldoorlog aan den lijve heeft ondervonden, een gesprek gehad met de NS-directie, zonder dat het iets opleverde. Pas nadat er een advocaat bij kwam, gaf de NS toe. Dat devalueert de waarde van het gebaar danig.

Het is slechts een gebaar, wat gebeurd is maak je er niet mee ongedaan. De geschiedenis kunnen we niet veranderen, we kunnen haar wel erkennen. Vooral voor degenen die de verschrikkingen meegemaakt hebben. Als je de hel hebt gezien en (ternauwernood) hebt overleefd, als je bij thuiskomst een rekening gepresenteerd krijgt voor achterstallige erfpacht, dan is erkenning belangrijk.

Erkenning, gezien worden, dat is waar het om draait. Niet om geld, om een excuus of een schuldbekentenis. Erkenning dat wat gebeurd is, niet door de beugel kan. Dat we spijt hebben dat zoiets ooit heeft kunnen gebeuren.

Als je de geschiedenis negeert of ontkent, dan kun je niet van haar leren. Dan ben je gedoemd de geschiedenis te herhalen.

De geschiedenis erkennen, betekent niet dat je er (mede)schuldig aan bent, het is slechts het inlossen van een ereschuld.